به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، اين نشست‌ با حضور حجت‌الاسلام والمسلمين رضا فرهاديان، به عنوان نويسنده كتاب «مباني تعليم و تربيت در قرآن و احاديث»، حجت‌الاسلام سيد محمدرضا هاشمي، منقد محتوايي اثر، دكتر سعيد غفاري، دبير نشست و جمعي از مديران و كارشناسان برنامه‌ريزي و علوم تربيتي مدارس در موسسه تسنيم نور برگزار شد. 

در ابتداي اين برنامه و پس از معرفي‌هاي كلي دبير نشست، حجت‌الاسلام والمسلمين رضا فرهاديان، نويسنده كتاب، معرفي خلاصه‌اي از كتابي كه 15 سال قبل درباره روش‌هاي تربيتي براي مربيان مدارس به رشته تحرير درآورده بود، عنوان كرد. 

سپس حجت‌الاسلام سيد محمدرضا هاشمي، منتقد محتوايي اثر گفت: با اشاره به اين كه نام اين كتاب تعليم و تربيت است، اما مباني و ساختارهاي اين اثر با نام آن مطابقتي ندارند. اگر اين اثر ترجمه و برگرداني از آموزه‌هاي قرآني تربيت است، اساس آن چيست؟ آيا آيات و روايات تربيت به معناي ذهنيت مولف در اين كتاب در نظر گرفته شده‌اند يا در مطالب كتاب ريشه‌هايي از آيات و روايات وجود دارد؟ 

وي افزود: در اين نوشتار مولف بايد نقش مربي و متربي و بستر تربيت نسبت به معلم و متربي را بيان مي‌كرد و مي‌گفت كه متربي چه قابليت‌هايي براي مربي بايد داشته باشد. متأسفانه در اين اثر به اين مسايل اشاره‌اي نشده است. 

سخنران اين بخش با بيان اين كه مولف در نخستين فصل‌هاي كتاب مباحث خوبي را عنوان كرده و براي تنظيم، استخراج استناد و استفاده از آيات زحمات فراواني كشيده است، گفت: با اين وجود بخش‌هايي در اين اثر مشاهده مي‌شود كه ارتباطي با اين كتاب ندارد، به عنوان مثال در مبحثي كه مربوط به عواطف است و از آن به «قلب» تعبير شده است، به تفصيل به توضيح اين موضوع اختصاص دارد. اين در حالي است كه بايد چارچوب‌هاي انسان‌شناسانه را بيان كنيم، اما بيان تمامي آن‌ها به معناي ورود به عرصه اخلاق و معارف قرآن است. برخي موضوعات نظير احياي قلب، بيماري‌هاي آن و ... مباحثي‌اند كه بايد به طور خلاصه و گذرا به آن اشاراتي مي‌شد. 

منتقد اثر ادامه داد: در بخش ديگري از اين كتاب، تقابل ميان دين و دنيا نشان داده شده است كه از پس زمينه فكري ذهن مولف نشأت مي‌گيرد. او در ادامه اين دو مقوله را با يكديگر جمع مي‌كند. در حالي كه اين موضوع در تقابل با دنيا قرار ندارد، بلكه دين يك روش زندگي است كه با آيات و روايات هم جمع مي‌شود و بستري را براي زندگي دنيوي مهيا مي‌سازد. 

وي در بخش ديگري از انتقادات خود عنوان داشت: با توجه به شناختي كه از مولف اين كتاب و تجارب گوناگون وي در زمينه‌هاي تربيتي و پرورش دانش‌آموزان و شاگردان دارم، از او درباره اساس و چارچوب‌هاي تدوين اين كتاب مي‌پرسم كه آيا آن را براساس روش‌هاي عرفاني، مشائي يا طبق چهارچوب حكمت متعاليه تأليف شده است؟ 

در اين زمان مولف كتاب تنها قرآن كريم را مرجع تمامي استنادها و روش‌هاي اتخاذ شده در نگارش اثرش خواند. 

سپس حجت‌الاسلام هاشمي با بيان اين كه اگر ايشان پاسخ مرا با بيان نام يكي از مكاتب ارايه مي‌دادند، كار نقد اثر راحت‌تر مي‌شد، گفت: چرا كه با استناد به مباني، نقد مستدل‌تري شكل مي‌گيرد. البته اين هم حريتي است كه مولف مي‌گويد با در نظر نگرفتن هيچ يك از موارد، كتاب را تدوين كرده‌اند. 

وي يكي ديگر از نكات مورد توجه و جالب اين اثر را در اين موضوع دانست كه نويسنده در مساله انسان و خلقت او نظريات بديعي را عنوان كرده است، نظير اشتراك انسان و ملك در «تعليم اسماء» و ادامه داد: او مدعي است كه تفاوتي ميان آدم و ملك در تعليم اسماء وجود ندارد. اين موضوع برخلاف نظرات بزرگان است همچنان كه در برخي آثار، بزرگاني چون آيت‌الله جوادي آملي و علامه طباطبايي در تفسير الميزان، شرافت انسان را به تعليم اسماء مي‌دانند و اين موضوع را مايه برتري انسان بر ملائك عنوان مي‌كنند. 

همچنين غلام‌عباس سرشورخراساني، از ميهمانان نشست و برنامه‌ريز تحصيلي آموزش و پروش با اشاره به اين كه اين كتاب را خوانده است و بر نكات اخلاقي كه در آن اشاره شده‌اند، تأكيد دارد، گفت: اين كتاب با توجه به نامي كه براي آن انتخاب شده است، براي من كه يك برنامه‌ريز درسي‌ام، مطلبي براي استخراج كردن ندارد و مفاهيم و مضامين كتاب با محتواي آن انطباق كافي ندارد. 

سپس حجت‌الاسلام والمسلمين رضا فرهاديان با بيان اين كه اين كتاب را 15 سال قبل و با دانش و دريافت‌هاي آن زمان خود به رشته تحرير درآورده است، برخي از ايرادات عنوان شده را پذيرفت و در برابر برخي از آنها نيز دلايل خود را عنوان داشت. او درباره انطباق نام اثر با محتوا آن اظهار داشت: مباني به كليات يك موضوع توجه دارد، در اين كتاب نيز كليات در بخش‌هاي مختلف متن عنوان شده‌اند كه با مطالعه دقيق آن دريافت اين موضوع ميسر مي‌شود.

وي ادامه داد: در مباني تعليم و تربيت با كليات روبه‌رو هستيم، لازمه مبنا، شناخت انسان است. از آن جا كه روان‌شناسان، فلاسفه و ... تعارف خاص خود را در اين زمينه دارند، من قرآن را براي شناخت انسان انتخاب كرده‌ام و كوشيده‌ام از طريق آيات به اين شناخت برسم كه حقيقت انسان تركيبي از دو بعد مادي و روحي است.

در ادامه دكتر سعيد غفاري، دبير جلسه در جمع‌بندي نهايي خود، با تأكيد بر توجه محتواي اثر و انطباق آن با نام كتاب، خواستار ويرايشي مجدد براي بازچاپ اثر حاضر شد و از حاضران جلسه در خواست كرد سوالات و نظرات نهايي خود را قبل از بازديد از كتابخانه تخصصي اين مركز عنوان كنند.